 |
| De Haagse vlag. |
1) Inleiding
De HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C waren de eerste bussen van de HTM (N.V. Gemengd Bedrijf "Haagsche Tramweg Maatschappij") in de Haagse kleuren groen en geel (gele vensterranden) gespoten.
(Onder Den Haag zijn afwisselend stroken veen en zand (groen en geel), denk bij voorbeeld aan de Veenestraat, die de ene zandwal verbindt met de andere, dwars door het veen. En de ooievaars liepen in het veen om een paling te verschalken.... Later ruimden ze de overgebleven visresten op van de Vischmarkt.)
(Onder Den Haag zijn afwisselend stroken veen en zand (groen en geel), denk bij voorbeeld aan de Veenestraat, die de ene zandwal verbindt met de andere, dwars door het veen. En de ooievaars liepen in het veen om een paling te verschalken.... Later ruimden ze de overgebleven visresten op van de Vischmarkt.)
 |
| Het wapen van 's-Gravenhage. |
 |
| Advertentie in: "Beroeps Auto Vervoer - Personen" van 6 april 1951 |
*********************************************************************************
Deze HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C, met de nummers 34 tot 75, hadden een zes-cylinder LW-dieselmotor voor 102 epk en een chassis van de Kromhout-fabriek te Amsterdam en een carrosserie van de Verheul-fabriek in Waddinxveen, die ook deze carrosserie ontwierp.
Deze begin 1950 te leveren bussen zou de serie 61 tot 75 van de HTM-bussen gaan vormen.
Al tamelijk snel werd de bestelling met 10 stuks uitgebreid: de HTM-bussen 51 tot 60.
Later kwamen daar nogmaals 17 bussen bij: de HTM-bussen 34 tot 50.
Zodoende bedroeg uiteindelijk het totaal aantal bussen Kromhout-Verheul TB-6C van de HTM: 42.
*********************************************************************************
De HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C hadden 31 zitplaatsen, 40 staanplaatsen en een zitplaats voor de chauffeur.
 |
| HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C Detail voorportaal en belettering. |
De chauffeur had de beschikking over een eigen portier.
Het noodportier was, evenals dat het geval was bij de HTM-serie 76 tot 95 van de bussen AEC-Verheul ("kikkers"), in het midden van de achterwand geplaatst.
Het voorportier diende als instapportier en dat was vóór de vooras geplaatst, zodat de reizigers langs de chauffeur moesten i.t.t. de oudere bustypen alsook de HTM-serie 76 tot 95 van de bussen AEC-Verheul (kikkers"), waar de chauffeur voorin zat en men achter de chauffeur instapte om langs de zitplaats van de conducteur te gaan.
Er was geen aparte zitplaats meer voor de conducteur, zoals voorheen in de HTM-bussen, want de conducteur was niet meer nodig.
Het reizigers-aantal verminderde en de chauffeur kon de kaartverkoop en -contrôle nu zelf wel aan, dacht de directie.
Gevolg was wel, dat de bussen langer bij de halte's bleven staan.
Als ik op de hoek van de Haagweg (Loosduinen) en de Soestdijksekade instapte op de bus, dan kwam er soms eerst een Kromhout-Verheul TB-6C - bus van buslijn D. Daarna kwam een oudere Kromhout-Beynes- of Kromhout-Werkspoor- of zelfs Chausson-bus van buslijn P. Die stopte later en reed eerder weg, want daar was een conducteur aan boord.
 |
| HTM buslijnennetkaart 1951 tot 1955. |
 |
| HTM lijnennet-kaart dd. 31 December 1951. |
 |
| HTM-lijnennetkaart van 31 December 1951. Uit "Nederlands Transport" van 1952, bladzijde 24. |
 |
| 1927 tot 1952 Het Gemengd Bedrijf HTM bestaat 25 jaar. Bladzijde 24 "Nederlands Transport". |
Bus no. 51 was de eerste wagen in de serie Kromhout-Verheul TB-6C, die afgeleverd werd.
Deze bus kwam begin Maart 1950 in dienst bij de HTM op buslijn G.
 |
| HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C tijdens de aflevering in Maart 1950. Deze bus kwam in dienst bij de HTM op buslijn G. |
In Oktober 1950 werd bus no. 38 als laatste bus van deze serie afgeleverd.
De overdracht van deze laatste Kromhout-Verheulbus type TB-6C vond met een feestelijk tintje plaats.
Per 1 Juni 1950 was buslijn B (Spui - Spoorwijk) (later buslijn 18) de eerste buslijn, die geheel door dit materiëel werd bediend.
Gedurende de zomermaanden van 1950 reden dit materiëel op de buslijnen B, G en L.
Per 1 Oktober 1950 werden de buslijnen B, D, G en P de stamlijnen van dit materiëel.
Per 4 Juni 1951 kwam buslijn T in de plaats van buslijn P.
Per 17 September 1951 kwam buslijn R in de plaats van de buslijnen G en T.
Op 1 November 1952 werd een nieuwe buslijn in het leven geroepen ter vervanging van de opgeheven tramlijn 13.
Deze buslijn werd buslijn E en kreeg als materiëel de Kromhout-Verheul's TB-6C, want buslijn R kreeg de beschikking over de nieuwe bussen van de Kromhout-serie 201 tot 225.
In April 1953 werden de Kromhout-Verheul's TB-6C verplaatst van lijn E naar lijn L, zodat dit type bus nu reed op de buslijnen B, D en L, welk patroon enige jaren gehandhaafd bleef.
Later kwam daar nog enige tijd buslijn 36 bij (de verlenging van tramlijn 15).
 |
| HTM-lijnennetkaart van zomer 1955. |
Vanaf 1 November 1955 plaatste men een cijfer ipv een letter op de richtingfilm van de bus. Ter overbrugging werd nog één jaar lang op de voorzijde van de bus een bord geplaatst, waarop zowel het nieuwe lijnnummer alsook de oude lijnletter getoond werd.
Ook de halteplaatsen werden op dezelfde wijze aangepast.
Buslijn B werd toen buslijn 18;
buslijn D werd toen buslijn 19;
buslijn L werd toen buslijn 23.
De vernummering van HTM-buslijnen van letters naar cijfers was op 1 November 1955 als volgt:
B > 18 Turfmarkt - Albertinck Thijmstraat (Spoorwijk) - 9,4 km. lang;
D > 19 Station Hollandse Spoor - Thorbeckelaan - 13,4 km. lang;
De opening van buslijn D was op 23 September 1946. Het traject was Groote Markt - Thorbeckelaan, hoek Haagweg.
Op 1 Juni 1948 werd het eind-/begin-punt verlengd naar de Thorbeckelaan hoek Appelstraat.
Op 1 October 1951 werd het begin-/eind-punt verlengd naar de Thorbeckelaan vlak voor het De savornin Lohmanplein: de bus keerde daar op de middenberm van de Thorbeckelaan. Het rustpunt was in de brede middenberm.
Op 1 Maart 1951 werd aan de stadszijde het eind-/begin-punt verlengd naar het Station Hollandse Spoor.
E > 20 Kalvermarkt - Dedemsvaartweg - 13 km. lang;
G > 21 Turfmarkt - Balsemienlaan - 16 km. lang;
H > 34 Dotterbloemlaan - Kurhaus Scheveningen - 15 km. lang;
K > 22 Station Hollandse Spoor - Harstenhoekplein - 15 km. lang;
L > 23 Tesselseplein - Schenkkade -19,4 km. lang;
M > 24 De Savornin Lohmanplein - Kijkduin - 4,5 km. lang;
N > 25 Veenendaalkade - Potgieterlaan - 16,6 km.lang;
P > 26 Grote Markt - Loosduinen - 12,2 km. lang;
R > 27 Leyweg - Bronovolaan - 19,2 km. lang;
S > 38 Heerenstraat te Rijswijk (Z-H) - Lijsterbeslaan te Rijswijk (Z-H) - 5,2 km. lang;
T > 29 Station Hollandse Spoor - Van Berwaerdeweg ( Waalsdorperweg/Oostduinlaan) - 12,2 km. lang;
U > 35 Loosduinen - Kijkduin - 4,6 km. lang;
W > 30 Station Hollandse Spoor - Maanweg / Zonweg - gemiddeld 6 km. lang;
Y > 31 Station Hollandse Spoor - Ypenburg - 9 km. lang;
Z > 37 Station Hollandse Spoor - Duindigt - 14,4 km. lang.
In April 1956 gingen de Kromhout-Verheul's TB-6C van buslijn D, die toen als cijfer had gekregen: 19, over naar buslijn P, die toen als cijfer had gekregen: 26.
Ook de buslijnen 22 en 24 waren nu de vaste lijnen voor de 42 HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C.
In latere jaren kwamen de Kromhout-Verheul's TB-6C ook nog in dienst op de buslijnen 4 (Station Hollandse Spoor - Zijdelaan - Leidschestraatweg, per 1 April 1959), 29, 32 en 36.
 |
| HTM-lijnennetkaart van 1959. |
In de jaren 1953 en 1954 vond een kleine revisie plaats met schilderbeurt.
In de tweede helft van de vijftiger jaren van de 20e. eeuw werden deze bussen overgespoten in de kleur ivoor met donkergroene vensterranden en een groen dak.
*********************************************************************************
Einde van deze bussen Kromhout-Verheul TB-6C
In Oktober 1960 adviseerde de technische dienst van de HTM aan de directie de serie 34 tot 75, die inmiddels boekhoudkundig geheel was afgeschreven, te verkopen, wegens het afgenomen aantal reizigers, waardoor er een overschot aan bussen was. Niet alleen was het materiëelbestand van de HTM te groot geworden, maar ook het werven van nieuwe chauffeurs verliep moeizaam.
De directie nam dit advies over en eind Februari 1961 ging de laatste Kromhout-Verheul TB-6C buiten dienst.
Tussen 22 tot 28 Februari 1961 vertrokken ze alle 42 naar hun nieuwe eigenaar: De Jong's Autobedrijf te Rijsoord, hetzelfde bedrijf, waaraan in 1956 ook een aantal TB-5'en was verkocht.
Daar werden de bussen tot 1970 vnl. ingezet in het groeps- en werkliedenvervoer van havenarbeiders in en rond de Rotterdamse havens.
De bussen kregen daar de nummers:
34 = 201;
35 = 202;
36 = 203;
37 = 204;
38 = 205;
39 = 206;
40 = 207;
41 = 208;
42 = 209;
43 = 210;
44 = 211;
45 = 212;
46 = 213;
47 = 214;
48 = 215;
49 = 216;
50 = 217;
51 = 218;
52 = 219;
53 = 220;
54 = 221;
55 = 222;
56 = 223;
57 = 224;
58 = 225;
59 = 226;
60 = 227;
61 = 228;
62 = 229;
63 = 230;
64 = 231;
65 = 232;
66 = 233;
67 = 234;
68 = 235;
69 = 236;
70 = 237;
71 = 238;
72 = 239;
73 = 240;
74 = 241;
75 = 242.
 |
| De Jong autobussen voor havenarbeiders, hier voor de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij in 1963. De eerste, derde en vierde bus van links is een ex-HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C. De eerste bus is HTM 38 = De Jong 205. |
Zie daarover meer hieronder bij de foto van HTM-bus 38.
Er is echter momenteel niets meer van over, zo werd mij door de heer Adrie van Oirschot, van De Jong, meegedeeld. Dank voor zijn onderzoek enaar!
Het Haags Bus Museüm bestond toen jammergenoeg nog niet!
 |
| Carrosseriewerkplaats van het Autobusbedrijf De Jong aan de Rijksstraatweg te Rijsoord met daarachter het huis van Reedijk. |
Deze serie bussen Kromhout-Verheul TB-6C heb ik altijd zeer fraai gevonden.
Ze maakten ook minder lawaai dan de oudere bustypen.
Met buslijn D heb ik als kind, in de vijftiger jaren van de 20e. eeuw, dikwijls gereisd, daar wij woonden aan de Kamperfoeliestraat.
Het type bus, waarmee de HTM deze buslijn bediende, was toen van het type Kromhout-Verheul TB-6C.
We stapten op een bus van deze buslijn D (of op een bus van buslijn P) op op de hoek van de Haagweg (Loosduinen) en de Soestdijksekade om naar de halte bij het Rijswijkseplein (halte bij de visboer, die er nog steeds is) vervoerd te worden.
Daar liepen wij de brug over naar de halte van de buitenlijner-tram van de HTM naar Delft.
Die bracht ons in Delft, waar al mijn Familie woonde.
Ook om naar de stad te gaan namen we buslijn D richting Station Hollandse Spoor, om uit te stappen in de Grote Marktstraat bij de Bijenkorf.
Kwam de bus van buslijn P eerder, dan namen we die, maar die ging niet verder dan de Grote Markt.
Geen probleem: dan eerst naar de HEMA, die daar vlakbij was, voor een warme worst!
Als kind vond ik de autobussen van buslijn D al mooier dan die van buslijn P.
De motor maakte ook niet zoveel lawaai.
En ze stonken ook minder!
Maar om met zo'n ouwe ronkende chausson mee te mogen, was wel meer een belevenis!
Terug stapten we in bij V&D, om weer met buslijn D te gaan, maar nu richting het andere eindpunt: de Thorbeckelaan (vlak vóór het De Savornin Lohmanplein), om uit te stappen op de hoek van de Loosduinseweg en de Kamperfoeliestraat, waar nu nog altijd de grafzerkenzaak van Keuzekamp is.
Op die plek speelden wij als kind vaak.
Als een bus van de HTM of de WSM daar stopte vroegen we aan de chauffeur: "Chauffeur, heb u nog boekkies?" waarop de chauffeur meestal de kaartjesboekje's, waaruit de kaartjes gescheurd waren, naar buiten gooide.
Het strookje waarvan de kaartjes getrokken waren was er echter nog wel.
En zo ging ik met een tas vol "busboekies" naar vriendjes en naar school, om die te ruilen voor de soort, die ik nog niet had (kinderkaartjes, enkele reizen, retourtjes, overstapjes, enz.).
De chauffeurs waren altijd heel aardig.
Nu denk ik wel eens: "Hadden we die boekkies maar bewaard!" en ook: "Moest de chauffeur niet via de strookjes aantonen, hoeveel kaartjes hij verkocht had?"
Kennelijk niet.
Het was, mede dankzij de WSM en de HTM, een leuke tijd!
*********************************************************************************
Vooral de bus terug de stad uit was nogal eens overvol.
Als haringen in een ton stonden we ergens op het gangpad.
Omvallen kon dus niet.
Ik herinner me, dat de chauffeur plotseling moest remmen.
Maar dat gaf niet, want we stonden allemaal tegen elkaar en werden als koekjes in een trommel tegen elkaar gedrukt om daarna (niet plat) terug te veren.
Een corona-crisis was er gelukkig niet...!
Het is wel eens gebeurd, dat nadat grote mensen waren uitgestapt, er als laatste (niet zo verstandig) een kind uitstapte via de midden-portieren.
Wegens de drukte kon de chauffeur niet zien, dat er een kind naar buiten ging.
De harmonica-portieren schoven dicht en het kind hing half buiten half binnen de bus, terwijl de bus begon te rijden.
Wij zetten het op een schreeuwen: "Chauffeur stoppen!", wat hij gelukkig deed en het kind kwam met de schrik vrij...
Zitten in de bus, was er voor mij als kind meestal niet bij.
Aan het raam geplakt hing het bordje: "Opstaan voor iemand, misstaat niemand".
Dus als kind was het meestal een staanplaats, want de bussen waren meestal tamelijk vol.
Voor ouderen en gehandicapten stond je (terecht) op.
Mopperen gebeurde niet, want er hing ook een bordje: "Misbruik nooit Gods Naam".
Gelukkig zijn er ook nu nog mensen, die opstaan voor ouderen en gehandicapten.
Nu ik zelf oud ben geworden, merk ik dat tot mijn vreugde. Hoewel ik meestal bedank en zeg: "Heel vriendelijk van u, maar ik kan nog wel staan. Gaat u lekker zitten!"
 |
| Interieur HTM 51 Kromhout-Verheul TB-6C in 1950. Deze bus is de eerste van deze serie, die werd afgeleverd. Ik stond op het opstapje van de motorkap met daarop zichtbaar het Kromhout-embleem. |
 |
| Kromhout Embleem, in mijn bezit, van op de motorkap in de bussen Kromhout-Verheul TB-6C. |
Ik stond meestal vooraan op het opstapje van de motorkap (zie de foto hierboven), vlak bij de chauffeur en keek en vroeg hem de kunst af.
Prachtig al die lampen: groen, rood, blauw en wit.
En dat dubbel klutschen en heel zwaar stuurwerk!
Wat een knappe, krachtige lui, die chauffeurs!
En meestal kon er ook een grap af.
Ik had wat graag buschauffeur geworden, maar dat mocht niet van mijn ouders, want dan moest ik ook op Zondag rijden en dat mocht volgens hen niet... |
| Eén van de emaille borden in de bussen Kromhout-Verheul TB-6C. Dit bord is in mijn bezit. |
De bussen van het type Kromhout-Verheul TB-6C maakten diepe indruk op mij.
Het waren "mijn" bussen.
Nog steeds als ik het woord "HTM" lees of hoor, maak ik direct de associatie met dit bustype.
Vandaar mijn nostalgische interesse hiervoor.
Maar, zoals hiervoor reeds vermeld, er is helaas niets meer over van deze bussen.
Ook is er weinig over gepubliceerd.
Zelfs bij op het HTM-bureau wist men niet meer van dit type bus af.
Toch was dit type bus in de jaren '50 van de 20e. eeuw medebepalend voor het aanzicht van Den Haag, getuige ook de filmpjes en foto's hieronder. Zie m.n. het vermelde over bus no. 38!
Ik hoop, dat mede door deze blogspot er iets van dit mooie type bus zal blijven voortbestaan ter dankbare herinnering!
En wellicht, dat toch nog ergens iets van dit bustype is...!
Dat zou ik dan wel heel graag weten:
abrahamjochem@gmail.com
Ook voor aanvullingen en verbeteringen houd ik mij aanbevolen!
Ook zou ik heel graag een schaalmodel hebben van dit bustype. Als iemand dat zou willen maken voor mij: graag! Zelfs in het HTM-kantoor wist men mij de maten van deze bus niet te noemen. Dirk Jan Sigmond heeft echter een schets gemaakt, waarvoor ik hem dankbaar ben. Nu nog iemand vinden, die met een 3D-printer een model in resin ervan kan maken. Liefst schaal 1 : 186, want op mijn nostalgische modelbaan zou ik graag één of meerdere modellen plaatsen...
 |
| Een schets van een HTM Kromhout-Verheul TB-6C vervaardigd en beschikbaar gesteld door Dirk-Jan Sigmund, waarvoor dank! |
 |
| Van het interieur naar achteren toe, heb ik geen foto. Hier een foto van een HTM-bus AEC-Verheul, dat veel leek op het interieur van de Kromhout-Verheul TB-6C's. De ramen-indeling verschilt wel. |
Hierboven een filmpje uit Den Haag in de beginjaren '50 uit de 20e. eeuw met halverwege rechtsboven een HTM-bus Kromhout-Verheul in de Haagse kleuren rijdend op buslijn K en halterend op de Prinsessewal bij het Piet Heinplein. Met dank aan het Klantencontactcentrum "Beeld en Geluid"voor het mogen gebruiken van dit fragmentje uit de oude film: "Wijder horizon".
(Als u rechtsonder het filmpje klikt in het vakje krijgt u een groot beeld)
Hierboven een filmpje uit Den Haag in de eindjaren '50 uit de 20e. eeuw met, vlak voor de blauwe tram bij de Koekamp de Bezuidenhoutseweg oversteekt naar het station Staatsspoor, een in de nieuwe kleuren ivoor en donkergroen gespoten HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C rijdend op buslijn 4 richting Mariahoeve: Zijdelaan / Leidschestraatweg. Deze film is gemaakt kort na 1 April 1959, de dag waarop dit gedeelte (Station Hollandse Spoor - Leidschestraatweg) van tramlijn 4 werd overgenomen door buslijn 4.
(Als u rechtsonder het filmpje klikt in het vakje krijgt u een groot beeld)
*********************************************************************************
2) Foto's van de bussen HTM Kromhout-Verheul TB-6C.
Van verschillende personen en instanties heb ik toestemming gekregen foto's te plaatsen.
Mocht onverhoopt toch iemands octrooirecht geschonden zijn, dan hoop ik, dat u mij dat meldt.
Ik hoop op coulance, maar indien nodig, zal ik de betreffende foto verwijderen.
De foto's dienen uiteraard mij alleen maar "ter dankbare herinnering aan de autobussen van Kromhout-Verheul TB-6C" en verder niet.
Hartelijke groet,
Bram de Kieviet.
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 34 Kromhout (TB 1093) - Verheul (6510 31 46) TB-6C op het beginpunt van buslijn D aan de Stationsweg bij het station Hollandse Spoor in 1950 met als provinciaal kenteken: HZ-5771. Later kreeg deze bus als rijkskenteken: NB-42-98. In 1961 nam De Jong's Autobedrijf deze bus over en kreeg de bus als nummer: 201 0348. |
We zien hier de HTM-bus 34 van Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn D bij het Haagse station Hollandse Spoor.
Bus 34 kwam in 1950 in dienst met als provinciaal kenteken: HZ-5771.
Later kreeg deze bus een rijkskenteken, nl. no. NB-42-98.
Bus 34 werd in 1961 door de HTM verkocht aan De Jong's Autobedrijf te Rijsoord en kreeg daar no. 201.
De bus heeft daar enkele jaren gefungeerd vnl. om havenarbeiders te vervoeren.
Daarna is deze bus door De Jong is gesloopt. Informatie bij De Jong leerde mij, dat er niets van deze bus en de andere HTM-bussen van het type Kromhout-Verheul TB-6C is overgebleven.
 |
| HTM-bus 34 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 32 op de Nieboerweg rijdend op de kruising met de Sportlaan, richting Spui dd. 4 December 1959. Buslijn 32 moest Duindorp (beginpunt: Tesselseplein) en de Vogelwijk (zie foto) met het centrum verbinden (Turfmarkt) en volgde vanaf de Segbroeklaan dezelfde route als buslijn 21 (Balsemienlaan - Turfmarkt). Er was dus sprake van een grotendeelse doublure. De lijn was dan ook geen lang leven beschoren. Toen de Nieboerweg begin 1962 werd geasfalteerd, verdween buslijn 32. Nog geen vier-jaar heeft de lijn bestaan. |
 |
| HTM-bus 34 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 26 bedienend, op de Prinsegracht richting Loosduinen. |
 |
| HTM-bus 34 en andere Kromhout-Verheul TB-6C's (rechts) naast HTM-bussen AEC-Verheul, in de busremise aan de Viaductweg. |
 |
| HTM -bus 34 Kromhout-Verheul TB-6C in de busremise aan de Viaductweg, dichterbij bezien. |
 |
| HTM -bus 35 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 23 = L richting Tesselseplein tussen 1 November 1955 en 31 October 1956, het overgangsjaar van buslijn-letters naar buslijn-cijfers. |
 |
| HTM -bus 35 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 36 op de Zuiderparklaan nabij het Soestdijkseplein, ter hoogte van de Loenensestraat, naast een HTM-tram van tramlijn 15. Vanaf 1 November 1955 tot 30 September 1957 was buslijn 36 de verlenging van tramlijn 15 naar de Meppelweg / Dedemsvaartweg en van 1 October 1957 tot 30 April 1958 naar de Bouwlustlaan.Deze foto is genomen op 11 Februari 1956. In het midden HTM-trammotorwagen "Ombouwer" 47 met een aantal bijwagens van de serie 600. De foto is van F. van Dam. |
 |
HTM-bus 36 aan het eindpunt van buslijn L aan het Tesselseplein op Duindorp. |
HTM-bus 36 in 1955 op de opengebroken Rijswijkseweg, lijn B (18) bedienend, gezien richting het Hollandsche Spoor (eindpunt de Turfmarkt).
 |
| HTM-bus 36 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 36 bedienend, in Haagse nieuwbouw op beginpunt aan de Wezelrade, richting Soestdijkseplein (waar aansluiting is op tramlijn 15). |
 |
| HTM-bus 36 Kromhout-Verheul Buslijn 32 Goudenregenstraat ter hoogte van de voormalige Atlantikwal. |
 |
| HTM-bus 36 Kromhout-Verheul TB-6C en ook de HTM-bussen 211 en 270 op Stationsweg. |
 |
| HTM-bus 37 Kromhout-Verheul TB-6C op het eindpunt van buslijn 22: het Harstenhoekplein te Scheveningen. |
 |
| HTM-bus 37 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 32 richting Tesselseplein. |
 |
| HTM-bus 37 Kromhout-Verheul TB-6C in de remise aan de Fruitweg met op de achtergrond de toren van de Julianakerk. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 38 Kromhout (1097) -Verheul (6514 31-46) TB-6C in 1950 voor de fabriek van carrosseriebouwer Verheul te Waddinxveen. V.l.n.r.: de heer C. Verheul, "meneer" Jan Verheul, onbekend, ir. B.B.C. Felix (HTM), de heer Dolk (chef autobusdienst HTM) en de heer H. Verheul. |
We zien hier de HTM-bus 38 van Kromhout-Verheul TB-6C bij aflevering voor de fabriek van Verheul te Waddinxveen.
Bus 38 kwam in 1950 in dienst met als provinciaal kenteken: HZ-39244.
Later kreeg deze bus een rijkskenteken, nl. no. NB-43-02 TB 1097.
Bus 38 werd in 1961 door de HTM verkocht aan De Jong's Autobedrijf te Rijsoord en kreeg daar no. 205 0352.
De bus heeft tot rond 1970 dienst gedaan, voornamelijk in het groeps- en werkliedenvervoer in en rond de Rotterdamse havens.
Omstreeks 1970 leefde binnen het Bedrijfsbureau van de HTM bij één der medewerkers, de heer Van der Veen, de gedachte om de ex-HTM-bus Kromhout-VerheulTB-6C no. 38, die inmiddels bij De Jong-tours was uitgediend, terug te kopen en dan een bescheiden begin te maken aan een HTM-bus-museüm, hierbij gesteund door de heren Blankwaard en Harders. Helaas was de tijd was er nog niet rijp voor en ging het plan niet door.
Wel werd deze bus 38 door de Stichting Veteraan Autobussen aangekocht. Deze museümstichting achtte volledig herstel echter niet haalbaar en gebruikte echter de bus alleen als onderdelenleverancier (plukbus) voor hun museümwagenpark. De achterzijde van deze voormalige HTM-bus no. 38 werd afgezaagd t.b.v. bus no. 157 van de MUSA, die als werkwagen van het GVB Amsterdam (!) een achterzijde ontbeerde. Op 2 Juni 1973 vond deze amputatie van bus 38 plaats op het terrein van De Jong te Rijsoord. De rest van deze laatste HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C werd uiteindelijk in 1977 toch nog door de SVA voor de sloop afgevoerd. Het Haags Bus Museum bestond toen jammer genoeg nog niet.
Zo verdween de laatste bus van deze fraaie bussen Kromhout-Verheul TB-6C.
Alleen de achterkant van deze ex-HTM-bus (Den Haag!) resteert nog, nl. in de ex-GVB-bus (Amsterdam!) 157 van de werkgroep Pijnacker van de Stichting Veteraan Autobussen.
Veel informatie hieromtrent verstrekte mij de heer Ruurd Berendes, waarvoor dank.
Hiermee kwam een definitief einde aan het bestaan van deze zeer fraaie bussen.
Het Haags Bus Museüm bestond toen helaas nog niet!
 |
| HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn B bedienend, op de Grote Marktstraat, de Wagenstraat inslaand, richting Spoorwijk. |
 |
| Hier hetzelfde kruispunt. Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C is zojuist de Wagenstraat ingereden. In het midden de Bijenkorf met op de hoek de enorm grote etalage, die ieder jaar rond Sinterklaas en Kerstfeest altijd zó prachtig versierd was, dat er drommen mensen naar de étalage gingen kijken. Ook ik ging elk jaar een avond étalage's kijken. Men moest er wel een lange wachttijd voor over hebben om vooraan te geraken. Toch verliep alles zonder problemen en kreeg iedereen een beurt. Prachtig al die bewegende poppen en spullen. Vooral de electrische treinen trokken mijn aandacht... |
 |
| HTM -bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 18 beginpunt Turfmarkt, richting Spoorwijk (Albertingk Tijmstraat). |
 |
| HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 27 naar de Melis Stokelaan op de hoek Fruitweg / Groenteweg, de plek des onheils voor de bussen 55 en 56 (zie verderop). |
 |
| Ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C, bij de garage van De Jong, Rijsoord, als no. 205, De laatst overgebleven (pluk-)bus van de serie bussen TB-6C. Alleen de achterkant van deze ex-HTM-bus resteert nog, nl. in ex-GVB-bus 157 van de werkgroep Pijnacker van de Stichting Veteraan Autobussen |
 |
| Ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C, bij De Jong te Rijsoord no. 205, met een interieur in desolate toestand. |
 |
| Ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C, bij De Jong te Rijsoord no. 205, met de achterkant er nog in, zij het in een afgetakeld interieur. |
 |
| De motor van de ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C, bij De Jong te Rijsoord no. 205. |
 |
| Het trieste einde van ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul als plukbus bij De Jong-tours te Rijsoord. |
 |
| Ex-HTM-bus 38, als allerlaatste Kromhout-Verheul TB-6C, in nog verdere aftakeling bij De Jong te Rijsoord no. 205. Op 2 Juni 1973 vond de amputatie plaats van de achterzijde met het (nood-)achterportier van bus 38, op het terrein van De Jong, van zijn achterzijde t.b.v. de voormalige bus 157 van het GVB Amsterdam. De achterzijde ligt hiervoor op de grond. Eén bericht meldt, dat dit bij een sloper in Wassenaar was, maar de meeste berichten melden, dat de amputatie plaatsvond bij De Jong. |
 |
| Hier nog een foto van het naderende einde van ex-HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C,2Juni 1973. |
 |
| Hier de achterzijde met het (nood-)achterportier van HTM-bus 38 Kromhout-Verheul TB-6C is nu in de voormalige bus 157 van het GVB Amsterdam, nu in bezit van de Stichting Veteraan Autobussen, werkgroep Pijnacker |
 |
| HTM-bus 39 Kromhout-Verheul TB-6C. Buslijn H op beginpunt richting Scheveningen Zeebad. |
 |
| Het Gevers Deijnootplein met daarop HTM-bus 36 Kromhout-Verheul TB-6C als "zomerbus" op weg naar zijn beginhalte rechts op buslijn L kort. Links rijdt HTM-bus 39 Kromhout-Verheul op buslijn H naar de Dotterbloemlaan. |
 |
| HTM-bus 39 Kromhout-Verheul TB-6C en HTM-tram motorwagen 39 naast elkaar op de Zuiderparklaan (tussen de Velpsestraat en de Ermelostraat) nabij het Soestdijkseplein, op 6 November 1955. Vanaf 1 November 1955 tot 30 September 1957 was buslijn 36 de verlenging van tramlijn 15 naar de Meppelweg / Dedemsvaartweg en van 1 October 1955 tot 30 April 1958 naar de Bouwlustlaan. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bussen 40 en 42 Kromhout-Verheul TB-6C Buslijn 22 op beginpunt op de Stationsweg. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 41 Kromhout-Verheul TB-6C op het eindpunt aan Grote Markt op 14 Juni 1959, gereed om naar Loosduinen te gaan. Met dank aan de heer Ruurd Berendes. |
 |
| HTM-bus 41 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 22 naar Scheveningen-Zeebad, met pech op de Jan Hendrikstraat op 30 December 1960. Met dank aan de heer Ruurd Berendes. Hieronder zijn artikel. |
 |
| Het Vjiftiendaagse blad "De Haagse Tijden" van 16 April 2019 met een artikel van de heer Ruurd Berendes o.a. over de HTM-bus41 Kromhout-Verheul TB-6C. |
*********************************************************************************
 |
| Ex-HTM-bus 42 Kromhout-Verheul TB-6C in dienst bij bij De Jong onder no. 209 |
 |
| HTM-bus 43 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn H bedienend. op het beginpunt aan de Dotterbloemlaan. |
 |
| HTM-bussen 43 (en nog één erachter) en 71 Kromhout-Verheul TB-6C voor het station Hollandse Spoor. |
 |
| HTM-bus 43 Kromhout-Verheul TB-6C op lijn 36 aan de Meppelweg. Vanaf 1 November 1955 tot 30 September 1957 was buslijn 36 de verlenging van tramlijn 15 naar de Meppelweg / Dedemsvaartweg en van 1 October 1955 tot 30 April 1958 naar de Bouwlustlaan. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 44 Kromhout-Verheul op buslijn L in het Haagse Bos richting Laan van Nieuw Oost-indie. |
 |
| HTM-bussen 44 en 53 Kromhout-Verheul TB-6C Buslijn 26 = P op beginpunt voor begraafplaats Westduin te Loosduinen.ergens tussen 1 November 1955 en 31 Oktober 1956: de overgangsperiode van buslijnen met letters naar buslijnen met cijfers. |
 |
| HTM-bussen. Van links naar rechts: (510 - 8) - 60 - 45 - 58 Kromhout-Verheul TB-6C, in 1956, op het voorplein van de remise aan de Viaductweg. |
 |
| HTM-bus 45 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 4 bedienend, richting station Hollandse Spoor, bij het beginpunt Zijdelaan / Leidscstraatweg, na 1 April 1959, de dag waarop het gedeelte van het station Hollandse Spoor - Leidsestraatweg van tramlijn 4 werd overgenomen door buslijn 4. |
 |
| HTM-bus 45 bij in dienst bij De Jong Rijsoord onder no. 212 met nog enkele ex-HTM Kromhout-VerheulTB-6C's erachter. |
 |
| HTM -bus 46 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn B bedienend, op de Grote Marktstraat bij de Bijenkorf, straks linksaf slaande, de Wagenstraat in, richting Spoorwijk. |
 |
| HTM-bus 46 Kromhout-Verheul in reparatie in de garage aan de Viaductweg. |
 |
| Nogmaals, maar dan van de andere kant. |
 |
| HTM-bus 46 Kromhout-Verheul TB-6C met open voorkant in de werkplaats aan de Viaductweg. |
 |
| HTM-bus 46 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, voor 't Kaaspaleis. |
 |
| HTM-bus 47 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn D bedienend, op het eindpunt Stationsweg bij het station Hollandse Spoor, gereed om naar het beginpunt te gaan en dan naar de Thorbeckelaan te rijden. |
 |
| HTM-bus 47 op het eindpunt van buslijn 26 / P aan de Kijkduinsestraat, hoek Prins Hendrikstraat te Loosduinen, in het overgangsjaar van belettering naar becijfering van de buslijnen, nl. van 1 November 1955 tot 31 October 1956. |
 |
| HTM-bus 47 Kromhout-Verheul TB-6C als vervangende bus bij een omleiding. |
 |
| Ex-HTM-bus 47 Kromhout-Verheul TB-6C voor de garage van De Jong, met als nummer 214, hier tijdelijk 48. Ernaast ex-HTM-bus 64 Kromhout-Verheul TB-6C (zie aldaar). |
 |
| HTM-bussen 48 en ?4 Kromhout-Verheul TB-6C, op het eindpunt van buslijn 19 / D op de Stationsweg nabij het station Hollandse Spoor, in het overgangsjaar 1 November 1955 / 31 October 1956 van de belettering naar de becijfering van de buslijnen. |
 |
| HTM-bus 48 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, op het beginpunt van de Stationsweg. |
 |
| HTM-bus 49 Kromhout-Verheul TB-6C in de remise aan de Viaductweg. |
 |
| Ex-HTM-bus 49 Kromhout-Verheul TB-6C in dienst bij De Jong, Rijsoord, onder nummer 216, aan het Breeplein met erachter de Breepleinkerk te Rotterdam. |
 |
| De eerste bus van de HTM-bussen Kromhout-VerheulTB-6C: no. 51. Deze foto werd in 1950 genomen tijdens de fabriekspresentatie van deze bus op de vliegbasis Ypenburg te Rijswijk (Z-H). |
 |
HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C tijdens de aflevering in Maart 1950. Deze bus kwam in dienst bij de HTM op buslijn G.
|
 |
| Detail van het voorportaal en de belettering van de HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C. |
 |
| Het transportbericht van de HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C. |
 |
| Het interieur van de HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C in 1950. |
 |
| HTM 51-bus Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn G bedienend, op de Sportlaan, richting Eiberplein. |
 |
| HTM 51-bus Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn G bedienend, op het beginpunt Eiberplein, richting Spui. |
 |
| HTM-bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn T bedienend, in de Oranjelaan. |
 |
| HTM -bus 51 Kromhout-Verheul TB-6C, op buslijn 18 rijdend, vanaf de Grote Marktstraat afslaand naar de Wagenstraat richting Spoorwijk. |
 |
| HTM-bus 51 op de Turfmarkt, het beginpunt van buslijn 22 naar de Balsemienlaan. |
 |
| Ex-HTM-bus 51 in dienst bij De Jong's Autobedrijf te Rijsoord onder nummer 218. Met een andere ex-HTM-bus Kromhout-verheul TB-6C erachter. Kenteken: NB-43-15. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 52 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn B bedienend, op beginpunt Spui richting Spoorwijk te Den Haag. Daarachter nog een TB-6C. |
 |
| HTM-bus 52 Kromhout-Verheul TB-6C en HTM-bus 7, de voetbalbuslijn A bedienend, op weg naar het sportcomplex Duinhorst te Wassenaar, zojuist gepasseerd hebbend het viaduct van de voormalige spoorbaan naar Scheveningen, naast de Zijdelaan, draaien vanaf de Leidse Straatweg de Zijdeweg in, ergens in 1954. |
 |
| HTM-bus 52 Kromhout-Verheul op het eindpunt van buslijn P aan de Kijkduinsestraat, hoek Prins Hendrikstraat (links), te Loosduinen. |
 |
| HTM-bus 52 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, op de Doorniksestraat richting Scheveningen-Zeebad op 11 Juni 1959, gefotografeerd door Hans Offerman. |
 |
| HTM-bus 53 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn G bedienend, op het beginpunt aan de Dotterbloemlaan bij de De Savornin Lohmanlaan. |
 |
| HTM-bus 53 Kromhout-Verheul TB-6C dd. 1950, naast een HTM-bus AEC-Verheul (kikker), in de remise aan Viaductweg te Den Haag, met nog als koersbord het eindpunt van buslijn B: Spoorwijk. |
 |
| Nogmaals de HTM-bus 53 Kromhout-Verheul TB-6C dd 1950 in de remise aan de Viaductweg, met nog het provinciaal kenteken. |
 |
| HTM-bus 53 Kromhout-Verheul TB-6C op de Gentsestraat richting Scheveningen-Zeebad. |
 |
| HTM-bussen 53 en 73 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, in de Gentse straat. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 55 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn R bedienend. Botsing met stoomlocomotief op kruising Groenteweg / Fruitweg dd 18-08-1951. |
NS-kolentreinen reden toentertijd frequent ter bevoorrading van de kolenopslagplaatsen van o.a. Van Santen en Van Wubben aan de Monstersestraat / Loosduinsekade en de electriciteitscentrale aan de Marnixstraat.
Door hun lage asdruk werden indertijd hiervoor ook de qua afmetingen imposante stoomlocomotieven uit de NS-series 4301 tot 4537 (as-opstelling 1-D) en 5000 tot 5103 (as-opstelling 1-E) intensief benut.
Toen in het midden van de jaren '60 van de 20e. eeuw het aardgas als energie-bron de conventionele kolenstook steeds meer ging verdringen, verdwenen geleidelijk aan deze kolentransporten, die ook regelmatig de drukke Loosduinseweg / -kade kruisten.
Terug naar die zaterdagochtend van de 18e. Augustus 1951: Bus 55 wordt door de NS-stoomlocomotief, die richting Scheveningen rijdt en tot de serie NS 4301 tot 4537 behoort, ter hoogte van de uitstapdeuren van het middenportaal gegrepen.
Hoewel de trein op het moment van de botsing slechts 5 km. per uur rijdt, wordt bus 55 meer dan 20 meter meegesleurd en komt uiteindelijk aan de andere kant van de Fuitweg terecht op het halte-platform van de toenmalige halte Fruitweg van tramlijn 11.
Van de 20 passagiers raken er 9 min of meer ernstig gewond.
Een aantal HTM-personeelsleden, die vanuit de zojuist in nieuwbouw gereedgekomen wagenmakerij van de busgarage aan de Viaductweg met ontzetting het verloop van de aanrijding heeft gevolgd, rukt onmiddellijk uit om hulp te bieden.
Een aantal buspassagiers loopt verdwaasd rond en wordt met haastig door buurtbewoners aangerukte koffie (toentertijd nog een schaars na-oorlogs artikel) weer wat op verhaal gebracht.
De chauffeur van de bus, die op het moment van de aanrijding richting Den Haag - Centrum reed, heeft een shock opgelopen, maar verklaart desalnietemin, dat zijn uitzicht werd belemmerd door de zojuist bij de halte Fruitweg ingestapte passagiers en dat hij tevens geen NS-employee, die reglementair met een rode vlag vóór de trein uit had moeten oversteken, heeft waargenomen.
Het bergen van bus 55, die op dat moment slechts 1 jaar oud was, had letterlijk nogal wat voeten in de aarde. Op het halte-plateau van tramlijn 11, waarop bus 55 na de botsing terecht was gekomen, stond nl. een ijzeren hek. Dit hek had als functie de wachtende trampassagiers te beschermen tegen de stapvoets passerende NS-treinen, die over de naast het spoor van lijn 11 gelegen NS-spoor reden.
Door dit hek was bus 55 aan de onderzijde niet alleen ernstig beschadigd, maar tevens zat de bus klemvast op het restant van het hek.
Een inderhaast gevormde noodploeg van personeel van de wagenmakerij van de buswerkplaats heeft toen met grote omzichtigheid, wegens het aanwezige brandgevaar, bus 55 met snijbranders weten te bevrijden.
Hierna werd de bus overgebracht naar de wagenmakerij. Hier bleek na nader onderzoek, dat zowel het chassis als de carrosserie ernstig hadden geleden. De bus was in feite total-loss. Maar wegens de zeer jonge leeftijd van de bus werd toch besloten de wagen in herstelling te nemen.
De carrosserie werd hiertoe in zijn geheel van het chassis genomen. Het chassis werd per dieplader naar de Kromhout-fabriek in Amsterdam vervoerd. Na herstel aldaar werd de inmiddels bij de HTM zelf gerepareerde carrosserie weer op het chassis geplaatst en kon bus 55 verder afgewerkt worden.
Tot zover het treinavontuur van HTM-bus 55.
 |
| HTM-bus 55 Kromhout-Verheul TB-6C in het midden met links en rechts nog twee Kromhout-Verheul TB-6C's, in 1950 in de HTMremise en-garage aan de Viaductweg,destijds demodernste autobusgarage in Nederland. |
 |
| Detail van bovenstaande foto: HTM-bus 55 Kromhout-Verheul TB-6C rechts en nog een andere TB-6C links, in 1950. |
 |
| Nog een detail, met de achterkant van een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C, in 1950. |
 |
| HTM-bus 55 Kromhout-Verheul TB-6C in betere tijden, de tijdelijke buslijn van de Laan van Meerdervoort te Den Haag naar het Markenseplein te Scheveningen bedienend, ter tijdelijke vervanging van dit deel van tramlijn 12. |
 |
| Achter de beide HTM-bussen AEC-Verheul (Kikkers) in de verte HTM-bus 56 Kromhout-Verheul TB-6C op de Stationsweg bij het station Hollandse Spoor. |
Botste op 18 Augustus 1951 HTM-bus 55 (zie aldaar), rijdend op buslijn R, op een stoomlocomotief op de kruising Groenteweg / Fruitweg, nog in hetzelfde jaar, op 31 December 1951, is het op dezelfde plek wéér raak! Weer op buslijn R.
 |
| HTM-bus 56 Kromhout-Verheul, buslijn R bedienend. Botsing met stoomlocomotief op kruising Groenteweg / Fruitweg dd 31-12-1951. |
 |
| Nogmaals de HTM 56-bus Kromhout Verheul, buslijn R bedienend. Botsing met stoomlocomotief op kruising Groenteweg - Fruitweg dd 31-12-1951. |
De linkerbuffer van de stoomlocomotief dringt hierbij diepin het plaatwerk van de bus en hoewel de schade op het eerste gezicht minder ernstig oogt dan die van bus 55 indertijd, moet ook deze bus als zwaar beschadigd worden beschouwd.
In tegenstelling tot het ongeval op 18 Augustus vindt deze aanrijding plaats in het duister. De betrokken chauffeur verklaart, dat hij de locomotief pas op het allerlaatste moment zag, omdat deze maar één klein pitje voerde.
De foto toont ons, dat één der frontlantaarns van de locomotief zelfs ontbreekt en de andere twee olielampen zullen geen zee van licht gegeven hebben.
In de in het spitsuur stampvolle bus vallen wonder boven wonder slechts twee gewonden.
Een autobus HTM Kromhout-Verheul en de NS hebben met elkaar op déze plaats niet meer gebotst.
 |
| HTM-bus 56 Kromhout-Verheul TB-6C in 1951, nog vóór het ongeluk, buslijn T bedienend, op de Stationsweg bij station Hollandse Spoor, richting Waalsdorperweg. Rechtsachter nog een TB-6C, op het beginpunt van buslijn D. Op de achtergrond het stationsgebouw. |
 |
| HTM-bus 56 Kromhout Verheul, buslijn Z bedienend, is weer gelukkig: met feestsnor neemt deze bus, samen met een aantal andere TB-6C's, deel aan een veelbezochte Zomerrondrit door Den Haag. Daarop wachtend in de Kraijenhoffstraat, vlak bij het station Hollandse Spoor. Op de achtergrond de RK-kerk aan de Hoefkade. |
 |
| Hier is te zien hoevele bussen er per keer aan zo'n zomerrondrit van de HTM meededen. Al kan ik er geen Kromhout-Verheul TB-6C bij zien deze keer. Ik woonde aan de Kamperfoeliestraat.Ook daar kwam tijdens de zomervacantie één keer per week zo'n vrolijke stoet HTM-bussen voorbij. Hier tijdens een stop aan de Heliotrooplaan bij het prachtige buiten Meer en Bosch op 30 Juli 1952. |
 |
| HTM -bus 56 Kromhout-Verheul, buslijn D bedienend, dd 14 Mei 1952, op het eindpunt de Thorbeckelaan, vlak voor het De Savornin Lohmanplein te Den Haag. Op de achtergrond de Laan van Meerdervoort. Van de beschadiging is al niets meer te zien. |
 |
| HTM-bus 56 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, in de Gentsestraat, richting Hollandse Spoor. |
 |
| HTM-bus 56 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, op de Jan Hendrikstraat richting Hollandse Spoor. |
 |
| De nummerplaten van vooraan in de bus van de HTM-bussen 39 en 56 Kromhout-Verheul TB-6C zijn in het bezit van de heer Ruurd Berendes. |
 |
| HTM -bus 57 Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn 22 naar Scheveningen Zeebad, op het Stationsplein voor het station Hollandse Spoor. Uit de fotocollectie van Jan Blankwaard. |
 |
| HTM-bus 58 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend naar Scheveningen-Zeebad, op de Stationsweg op het beginpunt, naast de HTM-tram motorwagens 204 op het beginpunt van lijn 9 en HTM-tram PCC 1004 op het beginpunt van lijn 8. |
 |
| HTM-bus 60 Kromhout-Verheul TB-6C bij de presentatie in 1950. Op het koersbord: buslijn W naar Scheveningen-Zeebad. |
 |
| HTM-bussen 60, 45 en 58 Kromhout-Verheul-TB-6C, plus de HTM-bussen 510 en 8 in 1956 in de remise aan de Viaductweg. |
 |
| Ex-HTM-bus 60 Kromhout-Verheul TB-6C bij De Jong, Rijsoord, onder no. 227. |
 |
| HTM-bus 60 Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn 26 van de Grote Markt, hier Houtmarkt genoemd. De restauratie van de Haagse toren (Grote of Sint-Jacobs-Kerk) nadert haar voltooing, dus is de foto gemaakt in 1956 (de buslijnen hebben reeds nummers ipv letters) of 1957 (het gereedkomen van de toren-restauratie - zie het bijschrift van de foto van bus no. 62). |
 |
| Zo zag de toren eruit, toen deze nog volop in de steigers stond. Ook op deze foto een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn P. |
 |
| Achter de HTM-bus 60 Kromhout-Verheul TB-6C is kort na het maken van de vorige foto(gezien dezelfde geparkeerde auto's) nog HTM-bus 39 Kromhout-Verheul TB-6C aangeschoven op het eind- en beginpunt van buslijn 26 (voorheen P) op de Grote Markt. De fietser links op de foto is wellicht een bekende van de fotograaf: op beide foto's komt hij aangefietst! De fotograaf heeft geknutseld aan de onderkant van de Haagse toren: de steigers zijn weggemoffeld! |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 62 Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn P van de Grote Markt in 1953. De oude, gietijzeren, neogotische spits van de Grote of Sint-Jacobskerk is hier op de foto nog te zien. Deze spits op de Haagse toren is sinds1957 vervangen door een nieuwe, met koper beklede, houten renaissancistische spits. |
 |
| Hier nog een ansichtkaart uit diezelfde period met daarop een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op de beginhalte van buslijn P. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bus 63 Kromhout-Verheul TB-6C tijdens de presentatie in 1950. |
 |
| In het blad "Nederlands Transport" wordt in 1952 een overzicht gegeven van 25-jaar N.V. Gemengd Bedrijf Haagsche Tramweg Maatschappij. Hierin op bladzijde 22 de presentatie-foto van HTM-bus 63 Kromhout-Verheul TB-6C uit 1950. Zie ook de tariefsverhoging... Wat verlangen we nu naar zulke prijzen! |
 |
| Hier de volgende bladzij uit het blad "Nederlands Transport". Met o.a. interessante gegevens over de aanschaf van de "Limburgers". |
 |
| HTM-bus 63 Kromhout-VerheulTB-6C op het eindpunt van buslijn D op de Thorbeckelaan, nabij het De Savornin Lohmanplein, ca. 1952. Vóór de bus: chauffeur Henk Flaton. |
 |
| HTM-bus 63 Kromhout-Verheul TB-6C op de voetbalbuslijn A, bij het sportcomplex Duinhorst op de Buurtweg te Wassenaar. Deze foto is genomen op de startdag van deze lijn: 11 September 1954. |
 |
| HTM-bus 63 op 1 Februari 1953 bij het afscheid van de heer J.M.H. Dolk (rechts) als chef van de HTM- busdienst. Links zijn opvolger de heer ir. H.W. Logman. |
 |
| Wederom de HTM-bus 63 op 1 Februari 1953 bij het afscheid van de heer J.M.H. Dolk. Links naast het gezelschap HTM-bus 21. |
 |
| HTM -bus 63 Kromhout-Verheul TB-6C. Op buslijn B. |
 |
| HTM-bus 63 Kromhout-Verheul TB-6C op het eindpunt van buslijn 23 / L op het Tesselseplein op Duindorp ergens tussen 1 November 1955 en 31 October 1956: het overgangsjaar van buslijn-letters naar buslijn-cijfers. De oude rails van tramlijn 10 naar Duindorp liggen er nog. Op de achtergrond de Pnielkerk van de Gereformeerde Kerk te Scheveningen. |
*********************************************************************************
 |
| Ex-HTM-bussen 64 en 47 Kromhout-Verheul TB-6C bij De Jong's Autobedrijf te Rijsoord, als no. 232 (hier opererend onder no. 49) en 214 (hier opererend onder no. 48) alias no. 214. |
 |
| HTM-bussen 66 en 67 Kromhout-Verheul TB-6C rond 1954 op buslijn L op het Gevers Deijnootplein. Op de voorgrond zien we bus 66 als tussenbus op het eindpunt. Niet alle bussen reden door naar het eindpunt aan het Eiberplein of Tesselseplein. Rechts bus 67 richting de Schenkkade. Buslijn L had opmooie dagen extra bussen op het traject Juliana van Stolberglaan - Kurhaus. Bus 67 rijdt ook op buslijn L, maar staat op de halte van de "lange lijn". Op 2 November 1952 werd de Lexicon-reclame aangebracht. Verder zien we nog een HTM-tramstel op tramlijn 14, bestaande uit motorwagen 256en aanhangwagen 517. Deze foto is genomen vanuit het torentje van het perceel aan de Badhuisweg 1 (zie twee foto's verderop). Dit is een ingekleurde ansichtkaart, zoals blijkt uit de volgende foto. Kleurenfoto's waren toentertijd nog schaars. Ik bezit helaas geen enkele kleurenfoto van de bussen Kromhout-Verheul TB-6C. |
 |
| HTM-bus 66 Kromhout-Verheul staat als tussenbus te wachten op zijn eindpunt van buslijn L kort. Niet alle bussen reden door naar het Tesselseplein of het Eiberplein. Wegens seizoendrukte van badgasten werden tussenbussen ingezet. HTM-bus 67 Kromhout-Verheul TB-6C is van het Eiberplein of Tesselseplein op weg naar de Schenkkade op buslijn L lang. Deze foto is wellicht genomen vanuit het torentje van het restaurant Bali. |
 |
| HTM-bus 65 Kromhout-Verheul TB-6C. Op buslijn L lang richting Eiberplein, op de Badhuisweg te Scheveningen nabij het Gevers Deijnootplein. Hier dezelfde plek als de twee voorgaande foto's, alleen vanaf de andere zijde. Het torentje van het restaurant Bali is rechtsboven te zien. In de jaren '20 van de 20e. eeuw was in dit pand het hotel Bristol. Later kwam hierin het restaurant Bali. Het gebouw is ontworpen door architect H. Westra jr. (1843 - 1911). Over hem gaat het boek: "Die deftige stijl die imponeert". Westra junior was rond de vorige eeuwwisseling, samen met Van Liefland en ook gemeentearchitect Schadee, een architect, die interessante bouwwerken heeft gerealiseerd in Den Haag. De volgende foto is op dezelfde plek. In de zomers van 1948, 1949 en 1950 werd buslijn L verlengd van het Tesselseplein (de rest van het jaar het eind- en beginpunt) naar het Eiberplein. Deze foto moet dus genomen zijn op één van deze drie zomers. Zie ook de volgende foto van HTM-bus 59. Daarop is dit restaurant te zien. |
 |
| HTM-bus 59 Kromhout-Verheul TB-6C. Buslijn L kort, van Scheveningen-Zeebad naar Laan van Nieuw-Oost Indië, voor het Indisch restaurant Bali. |
 |
| Hier wederom een foto vanuit het dezelfde positie als die van de bussen 66 en 67 hierboven. We zien wederom het Gevers Deijnootplein. Daarop rijdt HTM-bus 36 Kromhout-Verheul TB-6C rijdt als tussenbus naar zijn beginhalte rechts op buslijn L kort. Links rijdt HTM-bus 39 Kromhout-Verheul op buslijn H naar de Dotterbloemlaan. |
 |
| HTM-bus 69 Kromhout-Verheul op buslijn H naar de Dotterbloemlaan. |
 |
| HTM-bus 66 Kromhout-Verheul TB-6C op de tijdelijke buslijn van de Laan van Meerdervoort naar het Markenseplein te Duindorp ter tijdelijke vervanging van dit deel van tramlijn 12. |
 |
| HTM-bus 68 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn B in 1951 op het Spui richting Spoorwijk. |
 |
| HTM-bus 68 Kromhout-Verheul TB-6C als extra bus. |
 |
| HTM-bus 68 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn B = 18 op beginpunt Turfmarkt eind 1955 of begin 1956. |
 |
| HTM-bussen 68 en 47 Kromhout-Verheul TB-6C, buslijn 22 bedienend, op het respectievelijk eind- en beginpunt van de Stationsstraat dd 19 October 1960. Met dank aan de heer Ruurd Berendes. |
 |
| Het trieste einde van ex-HTM-bus 68 Kromhout-Verheul TB-6C bij de garage van De Jong's Autobedrijf te Rijsoord, waar deze bus no. 235 had. |
 |
| HTM-bus 69 Kromhout-Verheul TB-6C op de Zondagse buslijn Z in de Krayenhoffstraat naar het sportpark Duindigt, in 1955. |
 |
| HTM-bus 69 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 22 op de Koninginnegracht. |
 |
| Ex-HTM-bus 69 Kromhout-Verheul TB-6C in de nadagen bij de garage van De Jong's Autobedrijf te Rijsoord, waar deze bus no. 236 had. |
 |
| HTM-bus 70 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn B op het beginpunt aan de Alberdinck Thijmstraat hoek Multatulistraat, in 1952. |
 |
| HTM-bussen 70 en 60 Kromhout-Verheul TB-6C op de Stationsstraat bij de halte's van resp. de buslijnen 30 en 4, naast de HTM-bus 247 op buslijn 19, dd. 19 Oktober 1960. Met dank aan de heer Ruurd Berendes. |
 |
| HTM -bus 70 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 4 aan het eindpunt bij station Hollandse Spoor op de Stationsweg , met zicht op reclame van de (inmiddels verdwenen) Melkinrichting "De Sierkan" en de (inmiddels afgebroken) RK-kerk aan de Hoefkade. |
*********************************************************************************
 |
| HTM-bussen 71 en 43 en ? Kromhout-Verheul TB-6C op het Stationsplein voor het station Hollandse Spoor. |
 |
| HTM -bus 71 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 22 richting het station Hollandse Spoor. |
 |
| HTM-bus 71 Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 1 richting het station Staatsspoor. |
 |
| HTM -bussen Kromhout Verheul TB-6C 71, 38, ?, 43 en ?. |
 |
| HTM-bus 72 Kromhout-Verheul TB-6C, en nog eentje, die in de verte aan komt rijden, op een ansichtkaart. HTM 72 staat op het eindpunt van buslijn R aan de Melis Stokelaan. |
 |
| Nog een foto van het eindpunt van buslijn R op de Melis Stokelaan ter hoogte van de De Lannoystraat, dichtbij de Loevesteinlaan, met daar twee HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C in 1952. |
 |
| HTM -bus 72 Kromhout-Verheul TB-6C op het eindpunt van buslijn 26 / P op de hoek van de Prins Hendrikstraat en de Kijkduinsestraat te Loosduinen ergens tussen 1 November 1955 en 31 October 1956: het overgangsjaar van buslijn-letters naar buslijn-cijfers. |
 |
| HTM -bus 72 Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn 31 / Y op de Stationsweg bij het station Hollandse Spoor, richting Ypenburg, ergens tussen 1 November 1955 en 31 October 1956: het overgangsjaar van buslijn-letters naar buslijn-cijfers. |
 |
| HTM-bus 73, op het beginpunt van buslijn T, richting Waalsdorperweg, vóór het station Hollandse Spoor, op een ansichtkaart. |
 |
| HTM-bus 73 Kromhout-Verheul TB-6C vertrekkend vanaf de halte aan de Gentsestraat op buslijn 22 in de richting van het station Hollandse Spoor. |
 |
| HTM-bus 73 Kromhout-Verheul TB-6C komt aan bij de halte van buslijn 22 richting station Hollandse Spoor. HTM-bus 53 Kromhout-Verheul TB-6C vertrekt van de halte richting het Harstenhoekplein te Scheveningen. |
 |
| HTM-bus 74 Kromhout-Verheul TB-6C in September 1956 op buslijn 18 / B richting Turfmarkt op de Kalvermarkt naast een HTM-bus AEC-Verheul ("Kikker") ergens tussen 1 November 1955 en 31 October 1956: het overgangsjaar van buslijn-letters naar buslijn-cijfers . Op de voorgrond de HTM-Motorwagentrams 293 en 291 op tramlijn 4a van het Spui naar Overbosch. |
 |
| HTM-bus 74 Kromhout-Verheul TB-6C op 27 Maart 1959 aan het beginpunt van buslijn 26 op de Grote Markt om in de richting van Loosduinen te gaan. |
 |
| HTM-bus 74 Kromhout-Verheul TB-6C rijdt op 1April 1959, op de openingsdag van buslijn 4, op de Bezuidenhoutseweg richting eindpunt in Marlot: Zijdelaan nabij de Leidsestraatweg. HTM-trammotorwagen 3 ("Fluitketel") is al begonnen met de afbraak van de rails van het op die datum opgeheven gedeelte van tramlijn 4 tussen Marlot en het station Hollandse Spoor. |
 |
| HTM-bus 74 Kromhout-Verheul TB-6C op de eerste dag van buslijn 4, na de opheffing van tramlijn 4 op het gedeelte van hier naar het station Hollandse Spoor, op de Zijdelaan nabij de Leidse Straatweg in Marlot op 1 April 1959. |
 |
| HTM-bus 74 Kromhout-Verheul TB-6C rijdt op buslijn 4 op de Bezuidenhoutseweg (Foto: richting Marlot) op iets latere datum dan de foto's hierboven, niet ver van het Huis ten Bosch, richting het station Hollandse Spoor. |
*********************************************************************************
 |
| HTM -bus 75 Kromhout-Verheul TB-6C op het eindpunt op de Turfmarkt nabij het Spui op 17 Juli 1950. |
 |
| HTM-bus 75 Kromhout-Verheul TB-6C op 10 Mei 1954 wachtend op de Rijswijkseweg voor de geopende Laakbrug, op buslijn B richting Spoorwijk. HTM-tram 216 staat ook te wachten, om daarna door te gaan naar het eindpunt van tramlijn 10 aan de Trekweg langs de Trekvliet. |
 |
| HTM-bus 75 Kromhout-Verheul TB-6C op de tijdelijke buslijn van de Laan van Meerdervoort naar het Markenseplein op Duindorp ter tijdelijke vervanging van dit gedeelte van tramlijn 12. |
 |
| HTM-bus 75 Kromhout-Verheul TB-6C op 9 Juli 1955 zelop het stationsplein in Leiden. |
Hier volgen foto's enkele andere foto's, die met de HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C te maken hebben. Daarna foto's met daarop HTM-bussenKromhout-Verheul,waarvan ik het nummer niet weet. Mocht iemand ze wel weten, dan houd ik me aanbevolen! abrahamjochem@gmail.com
 |
| De HTM-busremise en -garage aan de Viaductweg op 26 Februari 1951, gezien van een hoogte van 300 meter. |
 |
| De HTM-busremise en -garage,splinternieuw in Juni 1950. |
 |
| De HTM-busremise en -garage in 1954. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul in de remise aan de Fruitweg. Het motorfront is afgenomen naast HTM-bus Kromhout-Werkspoor 177 in de remise aan de Fruitweg. |
 |
| En nog eentje. |
 |
| En nog eentje van latere tijd, in de remise aan de Fruitweg. |
 |
| Rechts een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6Cin 1950 in de remise aan de Viaductweg. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C in de remise aan de Fruitweg. |
 |
| Achter de HTM-bus 14 en de HTM-tram 264 rijdt een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C, op buslijn K richting Harstenhoekplein, rijdend voor het tramstation van lijn 11 van station Hollandse Spoor. |
 |
| Hier op dezelfde plek, met links op de foto een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C van buslijn K bij het eindpunt. |
 |
| Een prachtige overzichtsfoto uit 1956 van de Stationsweg en het station Hollandse Spoor, met rechts twee HTM-trams op eind- en beginpunt van tramlijn 8 en links een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C bij de halte van de buslijnen 22 en 29. |
 |
| In het midden en helemaal achteraan rechts HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C, op Tweede Pinksterdag 30 Mei 1955. Buslijn Y naar Ypenburg voor de Internationale Luchtvaart Show ILSY is overbezet. HTM-trammotorwagen 261 met aanhanger 156 op lijn 8 en HTM-motorwagen 213 met aanhanger779 op lijn 9 zorgen voor de aanvoer. |
 |
| Dat de fiets een gewild vervoersmiddel was in de beginjaren '50 van de 20e. eeuw, blijkt wel uit deze foto uit "Het publiek en zijn HTM" no. 43, blz. 9, met daarop HTM-PCC-car 1003, die wanhopig probeert linksaf te slaan vanaf de Rijswijkseweg de Hofwijckstraat in naar het station HollandseSpoor (het koersbord is de bestuurder vergeten om te zetten naar het Statenkwartier). Links een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C van buslijn B op de Rijswijkseweg richting de Turfmarkt. Deze heeft het iets gemakkelijker om door de drommen naar huis kerende arbeiders heen te komen.Deze buslijn kreeg op 1 Juni 1950 eenmansbediening toen de Kromhout-Verheul TB-6C's op deze lijn gingen rijden. |
 |
| HTM-bus 93 AEC-Verheul op het eindpunt van buslijn 29 van de Van Berwaerdeweg, op de Stationsweg bij station Hollandsche Spoor. Daarachter een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn 22 naar het Harstenhoekplein. Beide bustypen geleken veel op elkaar. Eén van de verschillen is het voorinstapportier: Bij de AEC's achter de vooras, bij de Kromhout's vóór de vooras. |
 |
| Links een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn 26 op de Grote Markt in April 1960. Rechts het zo markante gebouw van de sociale Vereniging "De Volharding". |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C van buslijn 26 is zojuist van de Grote Markt vertrokken en rijdt nu op de Prinsegracht. Een HTM-tram uit de serie 1000 op tramlijn 10 steekt vanuit de Jan Hendrikstraat de Prinsegracht over om de Boekhorststraat in te rijden. |
 |
| Hier een foto van dezelfde plek: een HTM-bus Kromhout-Verheul van buslijn 26 / P, in 1956 tijdens de overgangsperiod van belettering naar becijfering van de buslijnen, wachtend voor het kruispunt van de Jan Hendrikstraat. |
 |
| Op de voorgrond een ontspoorde PCC-car van de HTM-serie 1000 bij de oversteek van de Prinsegracht op tramlijn 10. Op de achtergrond linksboven een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C aan het eindpunt van buslijn P op de Grote Markt. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C, op buslijn 26, helemaal achteraan op de Prinsegracht, die we hier zien vanaf vanaf de Zoutkeetsingel. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op de Loosduinsekade, richting Centrum. |
 |
| Rechts op de foto zien we een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C rijden op de Loosduinsekade richting Centrum. De foto is gemaakt door Gerrit Schilp jr. in Mei 1957. |
 |
| Links achteraan de rij bussen: twee HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C in de file op de Loosduinseweg tussen de Valkenboslaan en de Fahrenheitstraat. Op Zaterdag 15 Augustus 1953 (Feest van Maria-ten-hemel-opneming) wordt, o.a. met een optocht, gevierd door mensen van de Heilige Familie Parochie, dat pastoor Annegarn 50-jaar priester is. Vanuit het woonhuis aan de Loosduinseweg 977a wordt de file daarachter gefotografeerd door Frans Rumphorst. Filmpjes van het jubileüm van pastoor Annegarn HTM-bus 223 Kromhout-Verheul TB-50 kwam in November 1952 in dienst op lijn R. Op ca. 21 Juni 1953 werd de 223 uit dienst genomen en voorzien van een aangepaste stuurinrichting (lichter sturen). Vanaf ca. 1 Augustus 1953 reed de 223 op proef op alle buslijnen, dus ook hier, als vreemde eend in de bijt, op buslijn D. Vanaf 12 April 1954, na afloop van de proefritten, kwam de 223 weer op buslijn R te rijden. Interessant is de WSM-bus, die daar vlak achter rijdt. Dat is een NZH-bus van de stadsdienst Haarlem, een Crossley/Crosley uit de NS-serie 1701-1850. Van Juli tot October 1953 had de WSM (Westlandsche Stoomtramweg Maatschappij) twee van deze bussen in huur, nl. de 1757 en 1792. In Juli en Augustus bovendien de 1786. Eén van deze drie moet de bus op de foto zijn, want de WSM zelf heeft nooit bussen van dit model gehad. Tot 1966 gold voor de WSM een vervoersgebod binnen de gemeente 's-Gravenhage, d.w.z. Alleen passagiers die naar of van een andere gemeente reisden, mochten in- of uitstappen. Naast deze Crosley rijdt een kleine WSM-bus Scania-Vabis viercilinder uit de serie 2200 met een carrosserie van Fokker (ontwerp van Verheul). Daarachter een WSM-bus Crosley SD42/2 met een carrosserie van Aviolanda (ontwerp van Verheul). |
 |
| Vanuit hetzelfde woonhuis, maar dan richting Loosduinen gefotografeerd. Een HTM-bus Kromhout-Verheul en een WSM-bus nemen de wijk naar de Loosduinsekade over de brug van de Valkenboslaan / Zuiderparklaan. Op de voorgrond een DKW-bestelwagen, die reclame maakt voor de "Sprookjestuin" op het landgoed Oosterbeek (bij Clingendael). Daar werden 's avonds 1000 lampjes ontstoken. Over de sprookjestuin op het landgoed Oosterbeek |
 |
| Wederom vanuit dezelfde woning aan de Loosduinseweg: een HTM-bus Kromhout-Verheul van buslijn D snoeft voorbij naar de Draaikom in de Loosduinsevaart, in de winter van 1953, om dan aan de overkant via de Loosduinsekade verder te rijden naar het centrum en naar het station Hollandse Spoor. richting Centrum. Aan de overkant van de Loosduinsevaart, die nu gedempt is, maar toen nog niet, de Loosduinsekade ter hoogte van de Voorthuizenstraat, met een zwarte Willy-politiebus, zonder kap. De Loosduinseweg is op deze foto pas geasfalteerd. Daarvoor waren er kasseien "kinderkopjes" door ons genoemd. Nu schaam ik mij voor die term... |
 |
| Bovenstaande drie foto's zijn vanaf dit erkerbalkon aan de Loosduinseweg 977a gemaakt in 1953. Op de foto hieronder is het erkerbalkon direct links van de fotograaf, maar niet te zien op de foto. |
 |
| Een HTM-bus (74?) Kromhout-Verheul op buslijn D (of P) in het overgangsjaar '55 - '56 van belettering naar becijfering van de buslijnen) bij de zwaaikom tussen de Loosduinseweg en de Loosduinsekade ter hoogte van de Fahrenheitstraat in het overgangsjaar 1 November 1955 / 31 October 1956 van de belettering naar de becijfering van de buslijnen. In April 1956 gingen de Kromhout-Verheul's TB-6C van buslijn D, die toen als cijfer had gekregen: 19, over naar buslijn P, die toen als cijfer had gekregen: 26 |
 |
| In 1958 zien we helemaal aan het eind van de Emmastraat in Loosduinen, gezien naar de Haagweg, vanaf de Willem III straat, een HTM-bus Kromhout-Verheul rijden op buslijn P. Ansichtkaart uit de collectie van Peter Kapel. |
 |
| Achteraan rechts op deze ansichtkaart een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op buslijn 20 in de Vreeswijkstraat. Rechts het Zuiderpark. Onder de Loevesteinlaan. |
 |
| Voor wie heel goed kijkt op deze ansichtkaart van de Moerweg is een HTM-bus Kromhout-Verheul van buslijn R op de kruising met de Melis Stokelaan te zien, op weg naar het eindpunt bij de De Lannoystraat (Loevesteinlaan). |
 |
| Een HTM-bus (61?) Kromhout-Verheul TB-6C op de Hofweg bij de Lange Poten, richting Tesselseplein. HTM-buslijn 52 heeft nooit bestaan, dus dit zal wel een extra bus zijn geweest voor een groep Scheveningse en Duindorpse vrouwen, die de regeringsgebouwen (links) bezochten, misschien wel met hun zeer mooie zang, zoals van het Schevenings Vissers Vrouwenkoor. Zie ook de volgende foto. |
 |
| Hier dezelfde plek, maar dan de andere richting uit gezien. Op 17 October 1960 rijdt op de Hofweg een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C (op buslijn 21?) weg van de halte op de vorige foto. Daarvóór HTM-motorwagentram buitenlijner 89 ("Limburger"), die vanuit Wassenaar komt en bijna op zijn eindpunt aan de Turfmarkt is. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C van buslijn G op de Grote Brouwerstraat, gezien vanaf de Turfmarkt naar de Kalvermarkt in 1955. |
 |
| Een buschauffeur van een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C moet, op 13 Augustus 1959, zwaar sturen om de haakse bocht te kunnen nemen vanuit de Torenstraat de Noordwal op. Op buslijn 22? Twee bussen kort na elkaar? Leuk om een solex de HTM-bus 202 te zien voorbijrijden: pas op voor de tramsporen van tramlijn 2! Daarin geraken betekent vallen! |
 |
| Een foto uit April 1958. In de Laan van Meerdervoort hoek Anna Paulownastraat vooraan HTM-tram-motorwagen 822 op tramlijn 15 naar het Zuiderpark. Achteraan een HTM-bus Kromhout-Verheul op buslijn 21 (voorheen G). |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C in 1950 op buslijn 23, rijdend op de Nieboerweg, vlak voor de Prinses Julianakerk, op weg naar het eindpunt het Tesselseplein op Duindorp. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul op het beginpunt van buslijn L aan het Tesselseplein op Duindorp. |
 |
| In 1957 rijdt HTM-bus 102 tegen de abri op de Nieboerweg aan de overzijde van de Tesselsestraat. Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C komt deze bus vervangen als EXTRA BUS. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C (links) op het Tesselseplein naast een HTM-bus AEC-Verheul op het beginpunt van buslijn 23. |
 |
| Een HTM-bus Kromhout-Verheul TB-6C op het beginpunt van buslijn G op de De Savornin Lohmanlaan bij de Tortellaan. |
 |
| Kostte een 5-rittenkaart nú nog maar zo weinig... dan zouden veel meer mensen gebruik maken van het openbaar vervoer en zou de luchtvervuiling aanmerkelijk minder zijn! |
 |
| Een muntenpot voor wisselgeld, toen nog elke cent meetelde. Dergelijke wisselaars waren ook in de HTM-bussen Kromhout-Verheul TB-6C. Deze wisselaar is in mijn bezit. |
BUS
| IN | PROV.NR. | KEN- | ||||
NR
| DIENST | TIJD.KENT | TEKEN |
MERK
|
TYPE/UITV
| B.J. |
CARROSSERIE
|
34
| 1950-00-00 | HZ-5771 | NB-42-98 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
35
| 1950-00-00 | HZ-5772 | NB-42-99 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
36
| 1950-00-00 | HZ-39238 | NB-43-00 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
37
| 1950-00-00 | HZ-39239 | NB-43-01 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
38
| 1950-00-00 | HZ-39244 | NB-43-02 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
39
| 1950-00-00 | HZ-39245 | NB-43-03 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
40
| 1950-00-00 | HZ-39246 | NB-43-04 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
41
| 1950-00-00 | HZ-46085 | NB-43-05 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
42
| 1950-00-00 | HZ-46087 | NB-43-06 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
43
| 1950-00-00 | HZ-46089 | NB-43-07 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
44
| 1950-00-00 | HZ-46090 | NB-43-08 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
45
| 1950-00-00 | HZ-46091 | NB-43-09 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
46
| 1950-00-00 | HZ-46093 | NB-43-10 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
47
| 1950-00-00 | HZ-46094 | NB-43-11 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
48
| 1950-00-00 | HZ-46095 | NB-43-12 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
49
| 1950-00-00 | HZ-46096 | NB-43-13 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
50
| 1950-00-00 | HZ-46097 | NB-43-14 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
51
| 1950-02-11 | H-36055 | NB-43-15 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
52
| 1950-00-00 | H-36272 | NB-43-16 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
53
| 1950-00-00 | H-37028 | NB-43-17 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
BUS
| IN | PROV.NR. | KEN- | ||||
NR
| DIENST | TIJD.KENT | TEKEN |
MERK
|
TYPE/UITV
| B.J. |
CARROSSERIE
|
54
| 1950-00-00 | H-37030 | NB-43-18 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
55
| 1950-00-00 | H-48966 | NB-43-19 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
56
| 1950-00-00 | H-54807 | NB-43-20 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
57
| 1950-00-00 | H-54810 | NB-43-21 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
58
| 1950-00-00 | H-54813 | NB-43-22 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
59
| 1950-00-00 | H-54814 | NB-43-23 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
60
| 1950-00-00 | H-56203 | NB-43-24 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
61
| 1950-00-00 | H-56204 | NB-43-25 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
62
| 1950-00-00 | H-56205 | NB-43-26 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
63
| 1950-00-00 | H-56206 | NB-43-27 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
64
| 1950-00-00 | H-56207 | NB-43-28 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
65
| 1950-00-00 | H-65515 | NB-43-29 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
66
| 1950-00-00 | H-65516 | NB-43-30 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
67
| 1950-00-00 | H-65517 | NB-43-31 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
68
| 1950-00-00 | H-65518 | NB-43-32 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
69
| 1950-00-00 | H-70074 | NB-43-33 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
70
| 1950-00-00 | H-70075 | NB-43-34 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
71
| 1950-00-00 | H-79321 | NB-43-35 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
72
| 1950-00-00 | H-79322 | NB-43-36 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
73
| 1950-00-00 | H-79323 | NB-43-37 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
74
| 1950-00-00 | H-79325 | NB-43-38 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
75
| 1950-00-00 | H-86477 | NB-43-39 |
Kromhout
|
TB-6C
| 1950 |
Verheul
|
*********************************************************************************
 |
| Kromhout Motorenfabriek te Amsterdam. |
 |
| Kromhout-embleem. |
 |
| Een impressie van de Kromhout motorenfabriek |
 |
| Kromhout en Rolls-Royce zijn gaan samenwerken. |
 |
| De museumwerf 't Kromhout te Amsterdam heden ten dage. |
 |
| De fabriekshal van Kromhout aan het IJ is nu een evenementenhal en restaurant. |
*********************************************************************************
 |
| Verheul-embleem. |
Verheul Busplaat, in mijn bezit.
Het bedrijf Verheul is afkomstig uit Waddinxveen (Dorpsstraat), maar ook de vestiging nabij de Coenecoopbrug behoorde ruim een halve eeuw geleden tot het Gouwedorp.
Pas bij een grenscorrectie stond het bedrijf in Gouda.
Het bedrijf stond decennia lang bekend als bouwer van bussen. Na de Tweede Wereldoorlog was er grote behoefte aan autobussen, maar de producenten konden de vraag niet aan. In Gouda was het ook alle handen uit de mouwen. Er was zelfs zo'n tekort aan personeel, dat in Apeldoorn een tweede vestiging werd neergezet. Verheul besloot, als een van de eersten in ons land, een eigen bedrijfsschool op te richten om goed personeel te 'kweken'. In 1950 was Verheul uitgegroeid tot een bedrijf met 500 werknemers. Er reden Verheulbussen over de gehele wereld: in Zuid-Amerika, Noord-Afrika, Saudi-Arabië; en zelfs voor de Amsterdamse rondvaartboten leverde het bedrijf de carrosserieën.
Eind jaren vijftig kwam de klad er in; de busmarkt raakte verzadigd. Verheul besloot daarom maar zijn markt te verruimen en door het overnemen van de Kromhout Auto-industrie werd het Waddinxveense bedrijf verheven tot automerk. Dat was geen lang leven beschoren. We zijn carrosseriebouwers, geen autobouwers, was de eigen constatering.
Na dat avontuur verkocht eigenaar C. Verheul zijn aandelen aan AEC, dat korte tijd later zelf werd overgenomen door concurrent Leyland. De grote, uitslaande brand op 9 december 1970 verwoestte het complex. De brandweer, die op het hoogtepunt van de vuurzee met zestig waterstralen en twee waterkanonnen bezig was en meer dan vier miljoen liter water uit de Gouwe op de vlammen uitstortte, kon vrijwel niets redden. De brand markeerde het definitieve einde van een succesvol familiebedrijf: toen er eenmaal een nieuwe fabriek stond, werd die de hoofdvestiging van British Leyland. In die opzet is het bedrijf gebleven, onder andere als depot van in het Verenigd Koninkrijk gebouwde legervoertuigen van Land Rover . De productie van de standaardbussen ging over naar Den Oudsten in Woerden. In de jaren tachtig was het afgelopen met 'BL' in Gouda. In het complex vestigde zich Engelvaart Bodywear.
Pas bij een grenscorrectie stond het bedrijf in Gouda.
Het bedrijf stond decennia lang bekend als bouwer van bussen. Na de Tweede Wereldoorlog was er grote behoefte aan autobussen, maar de producenten konden de vraag niet aan. In Gouda was het ook alle handen uit de mouwen. Er was zelfs zo'n tekort aan personeel, dat in Apeldoorn een tweede vestiging werd neergezet. Verheul besloot, als een van de eersten in ons land, een eigen bedrijfsschool op te richten om goed personeel te 'kweken'. In 1950 was Verheul uitgegroeid tot een bedrijf met 500 werknemers. Er reden Verheulbussen over de gehele wereld: in Zuid-Amerika, Noord-Afrika, Saudi-Arabië; en zelfs voor de Amsterdamse rondvaartboten leverde het bedrijf de carrosserieën.
Eind jaren vijftig kwam de klad er in; de busmarkt raakte verzadigd. Verheul besloot daarom maar zijn markt te verruimen en door het overnemen van de Kromhout Auto-industrie werd het Waddinxveense bedrijf verheven tot automerk. Dat was geen lang leven beschoren. We zijn carrosseriebouwers, geen autobouwers, was de eigen constatering.
Na dat avontuur verkocht eigenaar C. Verheul zijn aandelen aan AEC, dat korte tijd later zelf werd overgenomen door concurrent Leyland. De grote, uitslaande brand op 9 december 1970 verwoestte het complex. De brandweer, die op het hoogtepunt van de vuurzee met zestig waterstralen en twee waterkanonnen bezig was en meer dan vier miljoen liter water uit de Gouwe op de vlammen uitstortte, kon vrijwel niets redden. De brand markeerde het definitieve einde van een succesvol familiebedrijf: toen er eenmaal een nieuwe fabriek stond, werd die de hoofdvestiging van British Leyland. In die opzet is het bedrijf gebleven, onder andere als depot van in het Verenigd Koninkrijk gebouwde legervoertuigen van Land Rover . De productie van de standaardbussen ging over naar Den Oudsten in Woerden. In de jaren tachtig was het afgelopen met 'BL' in Gouda. In het complex vestigde zich Engelvaart Bodywear.
 |
| Exterieur van de fabriek van Verheul te Waddinxveen / Gouda. |
 |
| De fabriek van Verheul aan de Henegouwerweg 100 te Waddinxveen (vlakbij Gouda). Bovenaan op de foto: Rijksweg 12 even voorbij de brug over de Gouwe, richting Utrecht. Onderaan op de foto: de Gouwe. |
 |
| Interieur van de fabriek van Verheul. |
 |
| Leuke advertentie vanuit de begintijd van de fabriek van Verheul. |
 |
| Folder van Verheul, in mijn bezit. |
 |
| Een reclame-folder van Verheul-bussen vlak voor onze tijd. |
 |
| Een reclame-folder van Verheul van 1960. |
 |
| Zo kwam in 1970 een einde aan deze fantastisch goede Nederlandse fabriek van Verheul. Op de foto waarschijnlijk de verbrande wagen voor het bedrijf Egged in Israel. Negen beschadigde bussen ijn door de AMZ-groep opgekocht. In Domburg is er een aantal bruikbare bussen van gemaakt. |
